Όταν διαπιστώνω διαταραχές στον κύκλο μου ή συμπτώματα εφιδρώσεων εξάψεων κ.α., μπορώ άμεσα να προσδιορίσω την παρουσία μιας ορμόνης, της θυλακιοτρόπου ορμόνης FSH, στα ούρα μου. Έτσι με ένα εύκολο τρόπο με την εφαρμογή του Emino test (One step rapid Test), βλέπω ακολουθώντας τρία απλά βήματα στο σπίτι μου (Home testing), αν έχω ή δεν έχω την ορμόνη στα ούρα. Η παρουσία της, ένα θετικό αποτέλεσμα, θα με οδηγήσει έγκαιρα στον γυναικολόγο μου για πρόληψη και πιο λεπτομερή διαγνωστικό έλεγχο.

Γίνεται και αποτελεί βήμα πρόληψης και ελέγχου σε όλες τις διεθνείς ιατρικές κατευθυντήριες, χωρίς εργαστηριακές εξετάσεις, σε υγιείς γυναίκες ηλικίας άνω των 45 ετών με συμπτώματα εμμηνόπαυσης. Μπορώ να χρησιμοποιήσω ένα self test, το Emino test, για να προσδιορίσω την προεμμηνοπαυσιακή μου περίοδο. Έτσι θα επισκεφθώ έγκαιρα το γυναικολόγο μου και μαζί του θα καταστρώσουμε ένα πλάνο για να παρατείνω την φάση εμμηνόπαυσης μου ή να διαχειριστώ την μετάβαση και τις βιολογικές ή ψυχικές συνέπειες πιο άμεσα και αποτελεσματικά. Στόχος να διαχειριστώ τα συμπτώματα να διασφαλίσω την ποιότητα στην ζωή μου: ενέργεια, σεξουαλικότητα, υγεία.

Μπορεί να γίνει σαν ένα πρώτο βήμα πρόληψης σε απώλεια ή αστάθεια του κύκλου. Όταν παρουσιάζονται συμπτώματα όπως εξάψεις, εφιδρώσεις, αλλαγές στην λίμπιντο, κόπωση ή  διαταραχές ύπνου. Αποτελεί βήμα προσδιορισμού επίσης για εμμηνόπαυση σε γυναίκες που δεν είχαν περίοδο για τουλάχιστον 12 μήνες και δεν χρησιμοποιούν ορμονική αντισύλληψη.

Αν είμαι 40 έως 45 ετών με συμπτώματα εμμηνόπαυσης, συμπεριλαμβανομένης μιας αλλαγής στον εμμηνορροϊκό τους κύκλο, ή αν είμαι κάτω των 40 ετών και υπάρχει υποψία εμμηνόπαυσης, συμπτώματα ή διαταραχή του κύκλου.

Ως εμμηνόπαυση ορίζεται το χρονικό σημείο της ζωής της γυναίκας, στο οποίο δεν υπάρχει εμμηνορρυσία για 12 συνεχόμενους μήνες. Η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη, χρόνος, όμως, που μπορεί να ποικίλλει κατά πολύ από γυναίκα σε γυναίκα (45-55). Από την άλλη πλευρά, ως πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ορίζεται όταν η εμμηνόπαυση συμβαίνει πριν τα 40 έτη και απαιτεί διαφορετικό τρόπο προσέγγισης.

Η εμμηνόπαυση προκύπτει μετά από μια σύνθετη σειρά ορμονικών αλλαγών. Με την εμμηνόπαυση άμεσα σχετίζεται και η σταδιακή μείωση του αριθμού των ωοθυλακίων (περιλαμβάνουν τα ωάρια) στις ωοθήκες. Κατά τη γέννησή τους, οι περισσότερες γυναίκες έχουν στις ωοθήκες περίπου 1-3 εκατομμύρια ωοθυλάκια. Ως την εφηβεία έχουν απομείνει περίπου 400.000, ενώ μετά την εμμηνόπαυση ανευρίσκονται λιγότερα από 5-10.000. Απ’ όλα αυτά τα ωοθυλάκια, περίπου 400 είναι αυτά που χρησιμοποιούνται στην ωορρηξία κατά τη διάρκεια της ζωής. Τα υπόλοιπα καταστρέφονται σταδιακά μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως «ατρησία».

Η εμμηνόπαυση ορίζεται ως το χρονικό σημείο, στο οποίο μια γυναίκα δεν έχει περίοδο για 12 συνεχόμενους μήνες. Έτσι, γυναίκες που έχουν ξεπεράσει αυτό το σημείο χαρακτηρίζονται ως μετεμμηνοπαυσιακές, ενώ αν όχι, ως προεμμηνοπαυσιακές. Η μεταβατική περίοδος σταδιακής έκπτωσης της ορμονικής λειτουργίας πριν την εμμηνόπαυση είναι γνωστή ως «κλιμακτήριος», και μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια (έως και 10 χρόνια ) που διαφέρει όμως από γυναίκα σε γυναίκα.

• Εξάψεις: είναι το πιο συχνό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης (ως και 75% των γυναικών). Πρόκειται για μια αίσθηση θερμού «κύματος» που ξεκινά από το πρόσωπο και το θώρακα και επεκτείνεται στο υπόλοιπο σώμα. Συνήθως, διαρκεί 30-60 δευτερόλεπτα και μπορεί να συνοδεύεται από ερυθρότητα του δέρματος, αίσθημα παλμών και εφίδρωση. Αν συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της νύχτας, προκαλούν διαταραχές του ύπνου που με τη σειρά τους επηρεάζουν και τη φυσιολογική λειτουργία της γυναίκας στη διάρκεια της ημέρας. Οι εξάψεις τυπικά διαρκούν 2-3 χρόνια ή και περισσότερο.
• Ακράτεια ούρων και αίσθημα καύσου κατά την ούρηση
• Ατροφία γεννητικού συστήματος: εξαιτίας της έλλειψης οιστρογόνων παρατηρείται ατροφία του κόλπου και του αιδοίου, καθώς και ελάττωση των κολπικών εκκρίσεων.

Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια τον πόνο κατά την επαφή (δυσπαρεύνια), καθώς και το συνεχές αίσθημα ξηρότητας.

• Αλλαγές στο σχήμα και την υφή των μαστών
• Λέπτυνση και ξηρότητα του δέρματος
• Οστεοπενία και οστεοπόρωση
• Αλλαγή στο λιπιδαιμικό προφίλ (αύξηση της LDL χοληστερόλης)
• Αύξηση κινδύνου καρδιαγγειακών επεισοδίων
• Αύξηση βάρους σώματος
• Αλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα, άγχος
• Ελαττωμένη libido
• Δυσχέρεια στη συγκέντρωση και ελαττωμένη μνήμη

Σε γυναίκες μεγαλύτερες των 45 ετών, στην ουσία, δεν χρειάζεται να γίνει καμία αιματολογική εξέταση, αφού το ιστορικό και η συμπτωματολογία αρκούν για τη διάγνωση του κλιμακτηρίου και της εμμηνόπαυσης. Σε γυναίκες μεταξύ 40-45 ετών με διαταραχές στη διάρκεια του κύκλου και κλιμακτηριακά συμπτώματα μπορεί να γίνει ορμονικός έλεγχος (μέτρηση της FSH). Γυναίκες κάτω των 40 ετών με κλιμακτηριακά συμπτώματα, στις οποίες υποψιαζόμαστε πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια, υπόκεινται σε εκτενέστερο έλεγχο, αφενός για να επιβεβαιωθεί ή όχι η ανεπάρκεια, και αφετέρου για να αποκλειστούν σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να εμπλέκονται με πρόωρη έκπτωση της ωοθηκικής λειτουργίας.

Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος και το τεστ Παπανικολάου είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγείας των γυναικών. Επίσης, μετά τα 40 έτη συστήνεται ετήσιος μαστογραφικός έλεγχος. Στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, λόγω της απουσίας της προστατευτικής δράσης των οιστρογόνων στα οστά, πρέπει να γίνεται μέτρηση οστικής πυκνότητας για την πρόληψη της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης. Τέλος, η αύξηση του κινδύνου καρδιαγγειακών συμβάντων, εξαιτίας της αλλαγής του λιπιδαιμικού προφίλ, επιβάλλει την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου μέσω των αντίστοιχων εξετάσεων (αιματολογικός και καρδιολογικός έλεγχος).

Η εμμηνόπαυση δεν είναι μια ασθένεια, στην οποία αντιστοιχεί μια συγκεκριμένη θεραπεία. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση των διαφόρων συμπτωμάτων, όπως των εξάψεων, που μπορεί να γίνουν ενοχλητικά στη διάρκεια της ημέρας. Άλλα φάρμακα χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της οστεοπόρωσης ή τη ρύθμιση του επιπέδου των λιπιδίων κ.τ.λ. Βέβαια, δεν χρειάζονται όλες οι γυναίκες τις διάφορες θεραπείες κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης.

• Εξάψεις και εφιδρώσεις

• Φορέστε ελαφρά ρούχα και διασφαλίστε χαμηλές θερμοκρασίες στην εργασία η στο σπίτι σας
• Αποφύγετε τροφές που επιδεινώνουν την κατάσταση, όπως τα πικάντικα, η καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα και ειδικά βαριά γεύματα η φαγητό  αργά το βράδυ
• Κάνετε διαχείριση συναισθημάτων κρατήσετε χαμηλά τα επίπεδα του στρες
• Εισάγετε καθημερινή ή τακτική άσκηση, στοχεύσετε σε απώλεια βάρους

• Αλλαγές της διάθεσης

• Ξεκουραστείτε αρκετά και διασφαλίστε ασχολίες που σας αρέσουν
• Εισάγετε την ακτική άσκηση και ενέργειες χαράς και προσωπικού χρόνου

• Κολπική ξηρότητα και πόνος στην επαφή

• Τοπικές κρέμες οιστρογόνων ή και διάφορα ενυδατικά και λιπαντικά του κόλπου

• Καρδιαγγειακός κίνδυνος

• Η ισορροπημένη διατροφή, χαμηλή σε λιπαρά, σε συνδυασμό με την άσκηση, συμβάλουν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων

• Οστεοπενία – οστεοπόρωση

• Τακτική άσκηση που συμπεριλαμβάνει και ασκήσεις με ήπια βάρη για την αύξηση ή διατήρηση της μυϊκής μάζας
• Πρωτεϊνική διατροφή σε συνδυασμό με τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως γάλα χαμηλών λιπαρών και γιαούρτι
• Ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο προάγει τη σύνθεση βιταμίνης D ή και συμπληρώματα διατροφής σε συνδυασμό με Β12 ή και Β6
• Σταματήστε το κάπνισμα και ελαττώστε το αλκοόλ

Η κύρια φαρμακευτική θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης είναι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Πρόκειται για σκευάσματα που περιλαμβάνουν οιστρογόνο και προγεσταγόνο ή οιστρογόνο μόνο. Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται με σκοπό τη χρήση της μικρότερης ποσότητας για το μικρότερο χρονικό διάστημα. Η τιμπολόνη είναι μια άλλη σχετικά νέα ουσία που χρησιμοποιείται στα πλαίσια της ορμονικής υποκατάστασης με αρκετά λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες σε σχέση με τα παραδοσιακά ορμονικά σκευάσματα.

Άλλες διαθέσιμες θεραπείες εστιάζουν στοχευμένα σε κάποια μόνο από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως στις εξάψεις, την πρόληψη της οστεοπόρωσης, τις αλλαγές της διάθεσης κ.τ.λ.

Εναλλακτικές θεραπείες με φυτοοιστρογόνα δεν έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές, ενώ άλλες θεραπείες με βότανα δεν χαρακτηρίζονται ασφαλείς λόγω των ασαφειών στη δοσολογία, την προέλευση, τις ανεπιθύμητες ενέργειες και πιθανές αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα.

Από την άλλη, μη φαρμακευτικές τεχνικές, όπως ο βελονισμός, ο διαλογισμός κ.τ.λ. μπορεί να έχουν καλά αποτελέσματα σε κάποια από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.